Time dergisi 2018 yılının deha şirketlerini araştırdığı bir haberi yayınladı. Habere konu olan 50 tane şirket incelenmiş.
Tabii ki bu şirketlerin içinde hepimizin tanıdığı büyükler var. Apple, Netflix, SpaceX, Volvo, Lockheed Martin, Merck, Amazon, Airbnb, Disney gibi artık teknoloji yenilikçiliğinde yüzü eskiyen firmalar var.
Ama bu 50 firmalık listede oldukça ilginç fikirleri hayata geçiren, hepimizin hayatımızın bir döneminde “ya şu olsa ne güzel olur dediğimiz “ bir düşünceyi somuta indiren, hatta paradigmayı değiştiren bazı farklı şirketler de var. Bu şirketlerden bize ilginç gelen 5 tanesinin neler yaptığına kısaca değinelim istedik.
Impossible Foods : bir bakteriden elde ettiği karışımla yapay et üretiyor. Ve Dünyada 3000 noktaya ulaştı. 30 dolarlık vejetaryen cheeseburgeri, 1,99’a kadar düşürdü.
Cameo: Sevdiğiniz ünlüden size özel bir doğum günü mesajı gelse mutlu olmaz mısınız? İşte Cameo bunu yapıyor. Fiyatlar ünlüye göre değişiyor ve Cameo bu işten %25 komisyon alıyor. Siz yeter ki ünlünüzü seçin, Cameo sizi onunla bir araya getirir.
Apeel Sciences : Yiyecekleri, yine organik yiyeceklerden üretilen maddelerle koruyor ve raf ömrünü uzatıyorlar. Bunu yaparken de hiçbir şekilde kimyasala bulaşmıyorlar. Dünya çapında tarımı kurtarmanın belki de kısmen de olsa açlığı bitirmenin anahtarı Apeel Sciences’da olabilir. Şirket Bill ve Melinda Gates vakfının fonuyla kurulmuş.
GoFundMe: Bireysel bağışları bir havuzda toplayıp, sadece sosyal projelere, muhtaç insanlara versek güzel olmaz mı? Üstelik de şeffaf şekilde param nereye gitti sorusunun da cevabını görmek mümkün olsa. GoFundMe işte bunu yapan bir gönüllülük platformu. Şirket bugüne kadar 50 milyondan fazla insana 5 milyar dolardan fazla vermeyi başardı. Bunu sadece %5 komisyonla yaptılar.
Peloton: Egzersiz yapmak istiyorsunuz ama bunun için bir salona veya bir yere gitmeye de vaktiniz yok ya da kalabalığa girmek istemiyorsunuz. Evde internet bağlantınız varsa Peloton spor salonlarını eve getiriyor. Eğitici videolar ve çalışma programları sunuyorlar. Siz de sporunuzu evde istediğiniz zamanda yapabiliyorsunuz. Üstelik 20 dolara…
Bu ve benzeri firmalara baktığımızda pek çok özelliğin yanı sıra, bizim dikkatimizi çeken 2 konu oldu. Bunlardan bir tanesi, başarıya ulaşan bu fikirlerin büyük çoğunluğunun geniş kalabalıklar için tüketilebilir olması ve bir şekilde bu tüketimin, sadece tüketim değeri değil aynı zamanda gezegen için; toplum hayatı için de bir fayda üretiyor olması.
Diğer bir konu da adını ilk kez duyduğumuz bu girişimlerin işlerini kendi paralarına ek olarak bir fon ya da yatırım ile gerçekleştirmeleri.
Belki bizim ülkemizdeki yatırım atmosferinin en büyük sorunu da bu olabilir. Yasal mevzuat, genetik ve diğer meseleler yüzünden biz sermayemizi, fikrimizi ya da başka bir şeyimizi pek de paylaşan insanlar değiliz.
Böyle olunca da hemen her girişim bir adamın kaynaklarına, bir adamın dudaklarına ve bir adamın vizyonuna indirgeniyor. Böyle olunca da başarı şansı azalıyor. Hepimizin etrafında patron olduktan sonra çöken ve aynı zamanda hem bilgi işlemci, hem finansçı, hem IK’cı, hem muhasebeci hem de ihracatçı olmak zorunda kalan adamlar ya da kadınlar vardır eminim.
Bunların tamamı ayrı uzmanlıklar gerektiren ayrı sonuç alma prosesleri içeren ve başından sonuna yapılacak bir işlemi bitirmek için farklı motivasyonlar gerektiren işler. Hepsini bir kişi yapmak zorunda kalınca maalesef sıkıntılar da başlıyor.
Bu çoğunlukla kaynakla ilgili bir problem oluyor. Patronlar özellikle de girişimlerin ilk aşamasında daha da dar bütçelerle ilerlerken bu temel uzmanlıklarla ilgili istihdam yaratmak istemiyorlar. Ne olacak canım ben yaparım durumu oluyor. Çok iyi biliyoruz çünkü bizim işimize de böyle bakılıyor 😊
Oysa belli fon ya da yatırımcılar hayatımızda olabilse; hem patronaj sorumluluğu azalacak hem hesap verebilirlik artacak hem de kaynaklar daha genişlemiş olacak.
Bakın Türkiye’ye en sık göreceğiniz şey, içinde tek kişi olan araba ve biten ortaklıklardır.
Böyle olunca da bu düzeyde başarı ya da dünyayı değiştirecek fikrin bu topraklardan çıkma şansı da rulet masasındaki şansınız kadar kalıyor.
